Jak wychować papugę?

Otrzymałem ostatnio zapytanie od widza Papuziej Telewizji: “Planuję zakup ary. Czy mógłby mi Pan opowiedzieć, jak wychować papugę?”  W stosunku do psa takie zapytanie byłoby dla każdego oczywiste. Kupujemy zwykle szczeniaka, którego trzeba odpowiednio wytresować lub choćby tylko “ułożyć”, żeby przychodził na zawołanie. Jednak w przypadku papug wiele osób nie wyobraża sobie, że one też wymagają wychowania.  Oczywiście, nie wiem, jak nasz widz rozumie słowo “wychować”, bo w przypadku papug duże znaczenie mają dwa etapy wychowania. Zwykle kupujemy już w jakiś sposób wychowane papugi. Wychowują je naturalni rodzice, wykarmiając w gnieździe w wolierze, lub ludzie, stosując sztuczny wychów. W obu przypadkach chodzi tu o etap wykarmiania. Ale oczywiście późniejszy proces kształtowania osobowości papugi lub korygowania pewnych zachowań też trzeba nazwać wychowaniem. Nie chcemy przecież wychować PAPUZIEGO TERRORYSTY. A więc po kolei:

ETAP 1 – ODCHÓW (wykarmianie)

Istnieją tylko dwa sposoby wykarmiania: albo przez naturalnych rodziców albo sztucznie przez człowieka. Mieszanie ich to właśnie nieprawidłowy wychów. Jeśli młode zaczęli karmić rodzice, to powinni robić to już do końca. Młode oddziela się od nich, kiedy zaczną już samodzielnie przyjmować pokarm.

I to samo dotyczy sztucznego, czyli tzw. ręcznego wychowu. Robi się to od początku do końca. Odbieranie rodzicom na wpół opierzonych piskląt do ręcznego karmienia to ogromny stres nie tylko dla rodziców, ale i dla młodych papug, który odciśnie piętno na ich późniejszym życiu w postaci zaburzeń psychicznych objawiających się agresją, apatią, stereotypią, samookaleczaniem się (np. wykubywaniem sobie piór), itp..

Ręcznym wychowem zajmują się zwykle hodowcy i kupuje się papugę już wykarmioną. Ja nie jestem zwolennikiem tego, aby każdy sam wychowywał ręcznie swoją papugę. Uważam, że lepiej zostawić to fachowcom. Ale jeśli ktoś musi sam wychować pisklę, bo zostało ono odrzucone przez rodziców, to zapraszam do lektury moich artykułów:
“Wykarmiona ręcznie czy przez rodziców”
“Ręczny wychów – jak to się robi”
“Nie gwałćmy papuziej natury, czyli prawidłowy ręczny wychów”
“Od kiedy karmić łyżeczką?”
oraz do obejrzenia filmów:

W moich tekstach i filmach przekonuję, że trzeba mieć do tego bardzo duże doświadczenie i odpowiedni drogi sprzęt, bo każdy błąd może spowodować śmierć ptaka. Zakup inkubatora do jaj w celu ich inkubacji jest nieopłacalny w przypadku jedno- czy nawet kilkukrotnej inkubacji jaj papużek falistych czy nimf.

No, i nie wierzcie hodowcom, że jeśli sami wykarmicie papugę, to ona się do Was bardziej przywiąże. Nic bardziej mylnego. Pamiętajcie, że ze zbyt młodymi pisklętami w okresie ręcznego wychowu nie należy nawiązywać żadnych relacji. Ptaki w tym czasie nie są przygotowane na przyjmowanie bodźców z otoczenia, a “bombardowanie” ich nimi powoduje tylko deformacje psychiczne, które po pewnym czasie mogą objawiać się neurotycznym i agresywnym zachowaniem. Dlatego przestrzegam, żeby kupić prawidłowo ręcznie wykarmioną i już samodzielną. Przekonajcie się, jakich problemów może Wam przysporzyć zakup niesamodzielnej papugi oglądając film:

Zakupiona papuga powinna przynajmniej już od 1-2 tygodni sama przyjmować pokarm. Dlaczego to jest ważne wyjaśniłem w filmie:

ETAP 2 – WYCHOWANIE

Kiedy papuga przestaje być już pisklęciem, a staje się młodym “podlotkiem”, postępujemy w zależności od tego, przez kogo była wychowywana w pierwszym etapie – przez naturalnych rodziców czy przez człowieka. Ręcznie wykarmiona papuga jest ufna w stosunku do każdego człowieka. Ale jeśli była wychowana przez rodziców, to trzeba ją najpierw oswoić.

Oswajanie papug wykarmionych przez naturalnych rodziców

Zapraszam na film “Jak oswoić papugę z dotykiem?”:

i do lektury moich artykułów na temat oswajania papug:
“Jak oswoić papugę. Wstęp”
“Jak oswoić papugę. Część 1”
“Jak oswoić papugę. Część 2”
Nie każdy ma predyspozycje do oswajania, szczególnie dzieci. W takim przypadku lepiej kupić papugę ręcznie wykarmioną, której nie trzeba oswajać. Ponadto, zwykle wychowane przez własnych rodziców, a dopiero później oswojone papugi akceptują tylko jednego opiekuna – tego, który je oswajał – i mogą być problemy, jeśli np. z jakichś powodów musimy oddać je na pewien czas pod opiekę osobie, której nie znają.

Trzeba też wiedzieć, że nie wszystkie papugi można oswoić. Ważny jest ich wiek i gatunek. Zapraszam na film o tym, do jakiego stopnia można oswoić pojedynczą papugę, a do jakiego w parze lub grupie oraz (w 2-giej części filmu) do jakiego wieku najlepiej zacząć oswajać poszczególne gatunki, a po przekroczeniu jakiego nie powinno się już tego robić:

A to fragment ostatniego filmu o tym, do jakiego wieku najlepiej zacząć oswajać poszczególne gatunki:

Może przyda się też film, w którym mowa nie tylko o tym, jakich papug nie powinno się oswajać, ale i o tym, co wtedy zrobić:

Ale nie tylko wiek jest tu wyznacznikiem. Zapraszam do lektury mojego artykułu “Jakich papug nie da się oswoić”, a szczególnie na polecane w nim filmy “Nie kupuj papugi z woliery”:

i “Nie kupuj papugi z papugarni”:

Warto zapoznać się też z artykułem “Matematyka a zakup papugi”.

Ale są i ludzie, którzy chwalą się tym, że oswoją każdą papugę, w każdym wieku. Ręczny wychów, jaki on by nie był, nazywają łamaniem psychiki. Nie rozumieją, że oswajanie takiej nieoswajalnej papugi to właśnie łamanie jej psychiki. Pewnie też bym to potrafił. Ale uważam, że w niektórych przypadkach jest to dręczenie zwierzęcia i po prostu nie powinniśmy tego robić. Każdy postęp w oswajaniu takiej papugi odbywa się kosztem jej ogromnej traumy. Miejscem dla starszych nieoswojonych papug jest woliera hodowlana. U papug oswojonych na siłę mogą powstać problemy psychiczne, podobne do tych, które pojawiają się u papug nieprawidłowo ręcznie wykarmionych, czyli wyjętych z gniazd po jakimś czasie karmienia przez rodziców.

Tak więc ten drugi etap u papug wychowanych przez naturalnych rodziców składa się z dwóch podetapów: oswajania i wychowania, podczas gdy u papug ręcznie wykarmionych, a więc już oswojonych można przejść od razu do właściwego wychowywania.

Wychowanie papug wykarmionych na oba sposoby

W każdym przypadku, czyli bez względu na sposób wykarmienia, trzeba zadbać późniejsze wychowanie. Proszę jednak pamiętać, że jeśli 1-szy etap był przeprowadzony nieprawidłowo, może to utrudnić lub nawet uniemożliwić dobre wychowanie opisane w etapie 2-gim. A tu zapraszam do lektury artykułu “Dobre wychowanie” i do obejrzenia dwóch części filmu zrealizowanych na jego podstawie:

Są one niejako kontynuacją starego filmu “Nie pozwól kakadu wejść sobie na głowę”. Problem ten dotyczy to nie tylko kakadu. Owszem niektóre gatunki papug są bardziej uległe, a inne mniej. W tym filmie wystąpił właśnie ten gatunek, bo należy on do papug, które wymagają opiekunów o wyjątkowo silnej osobowości.

Może przyda się też artykuł “Czy i jak karać” oraz filmy “Papugi nie muszą być hałaśliwe”:

i “Nie wychowuj papuziego terrorysty”:

Tematykę agresji i dominacji rozwinąłem w późniejszych filmach, w których spróbowałem wyjaśnić przyczyny agresji u papug i podpowiedzieć, jak jej zaradzić. Bywa, że papugi stają się nadpobudliwe, a co za tym idzie agresywne z powodu nieodpowiedniej diety:

lub złego wychowania:

bądź też niezaspokojenia potrzeb emocjonalnych papugi. Może to być wynikiem wyboru nieodpowiedniego osobnika, którego nie da się oswoić, lub zbyt małej ilości czasu i uwagi poświęcanych pupilowi:

Jest też jeszcze jedno niebezpieczeństwo generowane często przez samego opiekuna. Mianowicie przyzwyczajenie papugi do “złego dotyku” w okresie, kiedy papuga jest jeszcze niedojrzała, skutkuje tym, że w okresach podwyższonej aktywności hormonów (podczas dojrzewania i w okresach lęgowych) domaga się od nas tego dotyku, a kiedy nie rozumiemy o co jej chodzi lub kiedy nie potrafimy posunąć się dalej (bo tego nigdy nie będziemy potrafić), odzywa się w niej frustracja i agresja.

A oto 10 rad na temat tego, jak postępować, aby zapobiec rozwojowi agresji u papug:

Wracając jeszcze do wychowania – papugom nie wolno pozwalać na to, co jest nam niemiłe, bo w przeciwnym razie te zachowania będą się utrwalały i pogłębiały. Papugi sprawdzają nas, na co mogą sobie pozwolić i jeśli im na to pozwolimy, to będą posuwać się dalej. Przyczynę tego wyjaśniłem w filmie “Hierarchia u papug i czy nasi pupile usiłują nas zdominować”. Trzeba wiedzieć, że papugi mają agresję w genach. W papuzich stadach panuje hierarchia i każdy osobnik musi walczyć o swoją pozycję. Nie możemy dopuścić, aby w naszym “stadzie” to papuga była w hierarchii nad nami. Nie chcemy przecież mieć w domu papuziego terrorysty. Dlatego tak ważne jest odpowiednie wychowanie, o czym była mowa wcześniej.

Powyżej przedstawiłem Państwu moje metody na dobre wychowanie papug. Ale chciałem też zaprosić na filmy, w których zobaczycie, jak podchodzą do tego inni. Na przykład amerykańska treserka i behawiorystka stosuje metody oparte na pozytywnym wzmocnieniu, których nie da się nazwać inaczej, jak tylko tresurą. Czy są dobre, czy złe – oceńcie sami: